W związku z pytaniami jakie otrzymuję od mieszkańców Gminy Teresin – zgodnie z Państwa oczekiwaniami – przedstawiam poniżej kilka przykładów rozwiązań w kwestii źródeł ogrzewania dostosowanych do potrzeb i wymogów dla budynków mieszkalnych, które wybudujecie w roku 2025. 

Wybór odpowiedniego systemu grzewczego staje się kluczowy w aspekcie komfortu mieszkania jak również ponoszonych kosztów. Co można obecnie rozważyć z katalogu proponowanych rozwiązań? Podjęcie decyzji to zawsze indywidualna interpretacja inwestora…

Kotły zgazowujące drewno to ekologiczne piece na drewno drzew liściastych, w których proces spalania przebiega dwuetapowo i na zasadzie dolnego spalania. Instalacja c.o. powinna być wyposażona w zbiornik buforowy i posiadać przystosowany komin. Do zalet tego rodzajów kotłów na drewno można zaliczyć wysoką sprawność, która dochodzi do około 90% – to znacznie więcej, niż w przypadku tradycyjnego spalania drewna. Dzięki wykorzystaniu zjawiska pirolizy zdecydowana większość opału zostaje zamieniona na energię cieplną.

Pompy ciepła wydają się idealnym rozwiązaniem w połączeniu z instalacją fotowoltaiczną w obliczu aktualnie obowiązujących mechanizmów dofinansowania. Inwestorzy mogą uzyskać dopłatę do instalacji pompy ciepła o podwyższonej klasie energetycznej – minimum A++ – o ile ich nowo budowany dom spełnia wyższe niż określone w Warunkach Technicznych wymagania w zakresie zapotrzebowania na energię pierwotną według obecnych kryteriów zapotrzebowanie budynku: 55 kWh/m2 w skali roku. Dodatkowo osoby zainteresowane tym urządzeniem mogą skorzystać z dofinansowania z programu Moje Ciepło. Wsparcie zakupu i montażu pomp ciepła dla nowych budynków jednorodzinnych przyczyni się do ograniczenia niskiej emisji powstającej w wyniku ogrzewania domów jednorodzinnych nieefektywnymi źródłami ciepła wykorzystującymi paliwa kopalne. Przyczyni się ponadto do wzrostu udziału OZE w ostatecznym zużyciu energii oraz propagowaniu odnawialnych źródeł ogrzewania. Dzięki efektywności, ekologicznemu działaniu i możliwości synergii z fotowoltaiką są idealnym rozwiązaniem dla nowych domów. Posiadają niezaprzeczalny atut – bezobsługowość oraz brak konieczności stałego nadzoru. Na rynku są dostępne pompy powietrzne (tańsze w instalacji, z niższą sprawnością systemową) oraz gruntowe (wyższy koszt zakupu i montażu, przy większej efektywności i uniezależnieniu od warunków atmosferycznych). Pompy ciepła to zdecydowanie najpopularniejszy wybór przyszłości. Dzięki efektywności, ekologicznemu działaniu i możliwości integracji z odnawialnymi źródłami energii są idealnym rozwiązaniem dla nowopowstających domów.

Rekuperacja i nowoczesne ogrzewanie elektryczne – wysoka sprawność systemu ogrzewania – mniejsze straty ciepła i wyższa jakość powietrza. Rozwiązanie szczególnie opłacalne przy własnej instalacji fotowoltaicznej i zastosowaniu magazynu energii. Rekuperacja, czyli wentylacja mechaniczna z odzyskiem ciepła, staje się coraz popularniejszym rozwiązaniem w nowoczesnych domach. Dzięki niej można znacząco obniżyć koszty ogrzewania, jednocześnie dbając o jakość powietrza w pomieszczeniach. Dzięki rekuperacji możemy liczyć na redukcję strat ciepła nawet o ponad 90 proc. przy niższych kosztach ogrzewania. Choć ogrzewanie elektryczne w tradycyjnej formie jest niewątpliwie drogie, nowoczesne rozwiązania, takie jak panele na podczerwień czy maty grzewcze, mogą być opłacalne, jeśli połączy się je z własną instalacją fotowoltaiczną. To rozwiązanie może okazać się idealne dla domów o malej powierzchni…

Systemy hybrydowe – połączenie pompy ciepła z kotłem gazowym gwarantuje stabilność nawet w ekstremalnych warunkach. Systemy hybrydowe stanowią elastyczne rozwiązanie dla domu. Dla osób, które nie są jeszcze gotowe na pełne korzystanie z odnawialnych źródeł energii, systemy hybrydowe łączą nowoczesne pompy ciepła z tradycyjnymi kotłami gazowymi. To rozwiązanie zapewnia stabilność działania nawet w czasie największych mrozów. Jest to elastyczne rozwiązanie, ponieważ pompa ciepła pracuje przy umiarkowanych temperaturach, a kocioł gazowy wspiera ją jedynie w najbardziej niekorzystnych warunkach pogodowych. 

Kotły na pellet nie tylko zapewniają skuteczne generowanie ciepła, ale technologicznie są przykładem zrównoważonych i ekologicznych rozwiązań. W rozporządzeniach UE biomasa traktowana jest jako źródło energii odnawialnej, co oznacza brak zakazu dla kotłów na ten rodzaj paliwa.

Zastosowanie kominków na biomasę zgodnych z ekoprojektem – na przykład pelletowych DGP jako zasadnicze – ewentualnie uzupełniające źródło funkcjonujących systemów c.o. oraz c.w.u. (dystrybucja gorącego powietrza również poprzez system kanałów nawiewowych – znana i stosowana od wielu lat).

I teraz łyżka dziegciu. Budowa domu to ogromna inwestycja. Aktualnie również konieczność spełnienia norm unijnych. Nowe przepisy ograniczają swobodę w wyborze urządzenia grzewczego w związku z polityką dekarbonizacji, zatem całkowitego wyeliminowania surowców kopalnych. O zastosowaniu konkretnego rozwiązania decyduje nie tylko komfort i przyszłe koszty eksploatacyjne, ale przede wszystkim, co budzi kontrowersje wielu inwestorów – zgodność z obowiązującym prawem, przepisami. Często kłóci się to z naszym poczuciem samostanowienia. Zgodnie z dyrektywami Unii Europejskiej od 1 stycznia 2030 roku wszystkie nowobudowane domy muszą być bezemisyjne. Jednocześnie do końca 2029 roku wszystkie nowe budynki powinny zostać wyposażone w instalację fotowoltaiczną. Zgodnie z koncepcją ekologiczny dom powinien uwzględniać materiały przyjazne środowisku – o jak najniższym śladzie węglowym, np. drewno czy beton konopny, oraz rozwiązania takie jak zielony dach czy zintensyfikowany system zbierania wód opadowych. Eksperci branży budowlanej twierdzą, iż ceny materiałów będą stabilne. Przypominają, iż priorytetem w obliczu budowy domu podstawowym elementem jest efektywność energetyczna. Zatem jeszcze przed wyborem urządzeń grzewczych niezbędne jest zastosowanie odpowiedniej izolacji termicznej budynku z uwzględnieniem audytu energetycznego. Kluczowym elementem, który należy uwzględnić w budżecie nowej inwestycji jest koszt infrastruktury grzewczej. W tej kwestii sytuacja jest bardziej zróżnicowana i nie do końca kosztowo przewidywalna, uwarunkowana popularnością konkretnych rozwiązań. Ceny rozwiązań przedstawionych w tekście mogą bardzo się różnić w zależności nie tylko od powierzchni grzewczej, ale również możliwych dofinansowań i co istotne indywidualnych potrzeb, preferencji, także marki producenta, jakości. Branża technologiczna sugeruje, by wykorzystać współcześnie dostępne rozwiązania i wyposażyć budynek w systemy analizujące i monitorujące zużycie energii – sterowanie oświetleniem, ogrzewaniem czy roletami za pomocą smartfona, ewentualnie korzystając z dobrodziejstw sztucznej inteligencji. Taki dom może łączyć w sobie niskie koszty eksploatacji, a wykorzystane nowoczesne technologie oraz zrównoważony rozwój odpowiadają w pełni na wyzwania przyszłości. Czy inwestowanie w technologie przyszłości i AI ma sens? Budowa domu w 2025 roku stawia przed inwestorami nowe wyzwania, wynikające z unijnych wymogów dotyczących efektywności energetycznej i ekologii. Wybór odpowiedniej instalacji grzewczej to nie tylko kwestia komfortu, ale przede wszystkim przyszłych oszczędności i zgodności z przepisami. Pompy ciepła, systemy hybrydowe, rekuperacja czy nowoczesne ogrzewanie elektryczne, kotły na biomasę – każde z tych rozwiązań ma swoje specyficzne zalety, które należy dostosować do indywidualnych potrzeb. Oraz budżetu. Kierując się także ekologią, sprawnością, efektywnością oraz możliwością skorzystania z dofinansowań, może warto już teraz rozważyć inwestycje we, wciąż, futurystyczne technologie? Czy dom powinien być nie tylko ciepły, przyjazny i komfortowy, ale również gotowy na wyzwania, jakie przyniesie nam przyszłość…

Pytania, które zadajecie drodzy Państwo swemu ekodoradcy dotyczą również kwestii instalowanych źródeł ciepła w domach pobudowanych kilkanaście, bądź kilkadziesiąt lat temu. Wyjaśniając: Narodowy Fundusz Ochrony Środowiska i Gospodarki Wodnej opracowuje nową strategię programu Czyste Powietrze dla mieszkańców, którzy podjęli decyzję związaną z wymianą nieekologicznego pieca w już istniejących budynkach. Zgodnie z zapewnieniami nowy kształt i formuła programu dofinansowań zostanie przedstawiona w ciągu najbliższych dwóch miesięcy. Gdy poznamy szczegóły i konkrety przedstawimy je na łamach naszego periodyku wraz z informacją o możliwości pozyskania przez mieszkańców naszej gminy dodatkowych dotacji celowych zaproponowanych przez Wójta Marka Olechowskiego. W latach 2023-2024 około dwustu teresińskich rodzin zrealizowało inwestycję związaną z wymianą pieca otrzymując dofinansowanie.

Przedstawione powyżej rozwiązania stanowią aktualne kompendium wiedzy, a nie wskazania autora.

Wszyscy zastanawiający się obecnie nad instalacją pieca gazowego (niestety – prawdopodobnie już bez możliwości dofinansowania) mamy świadomość, iż zgodnie z logiką przedsięwzięcia nastąpi rozwiązanie systemowe dla milionów dotychczasowych użytkowników i zapewnienie ewentualnej konwersji z zasilania gazem ziemnym na np. odnawialny biometan.

 Radosław Załuski

ekodoradca@tersin.pl